حیف است در روز ولادت حضرت جواد الائمه(ع) حدیثی، نکته ای ازدریای معارف ایشان نشنویم و بهره نگیریم. در روایتی از ایشان چنین آمده است که :«الْعامِلُ بِالظُّلْمِ، وَالْمُعینُ لَهُ، وَالرّاضی بِهِ شُرَکاءٌ.» (کشف الغمّة، ج 2، ص 348)

امام جواد - علیه السلام - فرمود: انجام دهنده ظلم، کمک دهنده ظلم و کسی که راضی به ظلم باشد، هر سه شریک خواهند بود.

این روایت و روایات مشابه آن در بحث امر به معروف و نهی از منکر کاربرد و مصادیق بیشماری پیدا می کند. یعنی حتی در قلب و مکنونان قلبی نباید از گناه و ظلم و مفاسد جانبداری کنیم چه رسد به اینکه خود فاعل آنها باشیم.

در خصوص هر فعل حسن و قبیحی که اتفاق می افتد چند حالات متصور است:

1- یا خود انسان فاعل آن کار است که با اراده و نیت و عزم در راه انجام آن عمل گام بر می دارد و آن را انجام می دهد. بدون شک بر فعل او عقاب و ثواب دنیوی و اخروی مترتب است.

2- یا اینکه شخصی دیگر به قصد معاونت و همکاری در آن عمل، با فاعل همکاری می کند و او نیز به اندازه خود از ثواب و عقاب آن عمل بهره مند می شود.

3- شخص نه فاعل بالمباشر آن عمل است و نه معاون و همکار در انجام آن، بلکه فقط ناظر آن واقعه بوده و در عین حال رضایت قلبی از انجام آن عمل دارد،  نه معروفی را انجام و نشر می دهد و نه در مقابل منکری قد علم می کند اما در عین حال  از آن فعل، رضایت قلبی دارد. طبق این روایت او هم در این مورد شریک است.

مضمون این روایت را چه در جنبه رضایت به انجام امور حسن و چه امور قبیح در تعابیر زیر نیز می توان یافت :

امام رضا علیه السلام :«هر گاه کسى در مشرق کشته شود و دیگرى در مغرب راضى به قتل او باشد، او در پیشگاه خدا شریک قاتل است.» (وسائل الشیعه ج 16 ص 139)

امیر المومنین دربیاناتی چنین می فرمایند:«...ای مردم رگ پای ناقه ثمود را تنها یک مرد برید، اما عذاب و کیفر، همه قوم را فرا گرفت، زیرا همه از کار آن مرد راضی بودند ... »(خطبه 192 نهج البلاغه)

یا در تعبیر دیگری می فرمایند: «کسى که به کار گروهى راضى باشد همچون کسى است که با آنها در آن کار شرکت کرده است، اما کسى که عملا شرکت کرده دو گناه دارد گناه عمل و گناه رضایت.» (وسائل الشیعه ج 16 ص 141)

و نیز در نهج البلاغه چنین آمده است که :«چون خداوند در جنگ جمل پیروزش گردانید ، یکى از یاران گفتش : اى کاش برادرم ، مى‏بود و مى‏دید که چگونه خداوند شما را بر دشمنانت پیروز ساخته. على ( ع ) از او پرسید :

آیا برادرت هوادار ما بود ؟

گفت : آرى .

 على ( ع ) گفت : پس همراه ما بوده است.» (خطبه 12 نهج البلاغه)

خلاصه آنکه:

اگر فاعل و کمک کار(معاون) در انجام کار خیری نیستیم، حداقل قلبا مشتاق به انجام آن عمل باشیم تا خداوند مقداری از برکات ایشان را بر ما نازل فرماید.

و بالعکس اگر فاعل و معاون در انجام کار ناپسند و منکری نیستیم، و قادر به انجام امر به معروف زبانی و ... نیستیم حداقل از ته قلب از انجام آن منکر، تنفر داشته باشیم.

الهی آمین