حجت الاسلام والمسلمین محمد هادی معرفت

فقه اسلامی، مخصوصاً بخش معاملات، بیشتر بر یک سری قواعد کلی استوار است که از متون احادیث وارده اخذ شده. از جمله: قاعده "لاضرر" که از متن حدیث "لاضرر و لاضرار فی الاسلام" گرفته شده است.

این قاعده در سه مورد اساسی از فقه اسلامی به کار گرفته شده و مورد استنباط مسائل و فروع احکام زیادی قرار گرفته. و آن سه مورد از قرار ذیل است:

1ـ در اثبات برخی از (احکام اولیه) که به استناد قاعده "لاضرر" به ثبوت رسیده. مانند "خیار عیب" که برخی از فقهأ آن را از حدیث مذکور استفاده کردهاند.

2ـ در اثبات (احکام ثانویه) که با رخ دادن عنوان ضرر، حکم اولی مرتفع، و حکم دیگری جایگزین آن میشود. مانند (طهارت مائیه ـ و ضوء و غسل) که با رخ دادن ضرر و زیان، به (طهارت ترابیه ـ تیمم) تبدیل میگردد.

3ـ در اصدار احکام سلطانیه، که ولی امر مسلمین، در مواقع لزوم از آن استفاده میکند. و آن وقتی مصالح مسلمین به خطر افتد، یا آنکه نظام مورد تهدید قرار گیرد.

اصل مقاله را دراینجا مطالعه نمایید.

دکتر اسدالله لطفى

قاعده جب

یکى از قواعد فقهى که در بعضى از احکام شرعى نسبت به کافر مطرح می گردد و مبناى عفو و رافت اسلامى در خصوص کافرى که مسلمان می شود قرار مىگیرد، «قاعده جب» میباشد، مثلا گفته می شود: چنانچه کافر مسلمان گردد، قضاى عباداتى که در حال کفر به جا نیاورده همچون نماز و روزه، پرداخت زکاة، اجراى حدود و مجازات و اخذ دیه نسبت به تخلفات دوران کفر از اوساقط می گردد و مورد مؤاخذ واقع نمی گردد.

اصل مقاله را دراینجا مطالعه نمایید.